Veliki gradovi predstavljaju dinamično i kompleksno tržište kada je u pitanju izdavanje stanova. Ovo tržište često obiluje visokim cenama stanova, raznovrsnom ponudom i stalnom potražnjom.
Veliki gradovi obično imaju visok stepen urbanizacije i u njima živi veliki broj stanovnika. Posledica navedenog je povećana potražnju za stanovima, što tržište stanova čini dinamičnim i konkurentnim.
Veliki gradovi imaju raznoliku ponudu stanova, uključujući garsonjere, jednosobne, dvosobne, trosobne i luksuzne višesobne stanove. Različiti tipovi stanova privlače različite ciljne grupe potencijalnih stanara.
Cene iznajmljivanja stanova u velikim gradovima često su veće u poređenju s manjim gradovima ili ruralnim područjima. To je delimično posledica veće potražnje ali i ograničene ponude stanova, što dovodi do povećane konkurencije među stanarima.
Ljudima je glavni kriterijum za pretragu, kada su stanovi u pitanju, da li se stan nalazi u blizini radnog mesta ili nekih atraktivnih sadržaja. Mnogi ljudi žele stanovati što bliže svom radnom mestu kako bi smanjili vreme putovanja. Takođe, traže blizinu prodavnica, restorana, parkova, obrazovnih ustanova i drugih atraktivnih sadržaja.
Investitori prepoznaju potencijal za profit u izgradnji stanova u velikim gradovima i stoga ulažu u nove projekte. Novogradnja može doneti modernije i luksuznije stanove, koji odgovaraju trenutnim potrebama i željama stanovnika.
Gradovi uopšteno govoreći, obično imaju određene propise kojima se reguliše izdavanje stanova, a oni uključuju propise vezane za stanarsko pravo, uslove zakupa i slično.
Izdavanje stanova u velikim gradovima može biti pod uticajem različitih faktora. Faktori koji utiču na tržište zakupa stanova u velikim gradovima su:
Ponuda i potražnja – Veliki gradovi privlače veliki broj kupaca stanova, zbog povećane mogućnosti zapošljavanja, odnosno odličnih poslovnih prilika, obrazovanja, kulturnih događaja, turističkih atrakcija i drugih faktora.
Ponuda stanova igra ključnu ulogu u formiranju cena zakupa stanova, odnosno osnovni princip ekonomije, ponuda i tražnja, važi i za tržište nekretnina. Kada postoji visoka tražnja za stanovima u određenoj oblasti, a ponuda je niska, cene stanova za izdavanje će verovatno biti veće. To je zato što će potencijalni zakupci biti spremni da plaćaju više kako bi dobili stan u delu grada koji najviše odgovara njihovim potrebama.
Ekonomska situacija – Opšta ekonomska situacija, koju čine stopa zaposlenosti, visina prosečne plate i inflacija, takođe mogu uticati na cene nekretnina i njihovo iznajmljivanje. Tokom ekonomske krize, investitori mogu biti manje skloni izgradnji novih stanova, što smanjuje ponudu na tržištu. S druge strane, u periodima ekonomske ekspanzije, ponuda stanova može porasti jer investitori očekuju veću potražnju za stanovima, a sve to može uticati i na cene izdavanja stanova.
Demografski faktori – Promene u demografskim faktorima, kao što su migracija stanovništva, urbanizacija, starenje stanovništva, broj studenata, mogu uticati na potražnju za različitim tipovima stanova i uticati na cene. Gradovi koji doživljavaju brz rast stanovništva često imaju i povećanu potražnju za stanovima, što dovodi do porasta cena zakupa.
Cene nekretnina – Cene nekretnina u gradovima su obično više u odnosu na manja mesta, što takođe utiče na cene iznajmljivanja. Vlasnici stanova pri određivanju cene zakupa stanova uzimaju u obzir troškove kupovine i održavanja stana. Za stanove koji su potpuno renovirani i opremljeni novim nameštajem i aparatima, vlasnici po pravilu traže više cene za izdavanje u odnosu na cenu za izdavanje stanova koji su stari i manje održavani.
Urbanizacija – U velikim gradovima često postoji snažan trend urbanizacije gde ljudi iz ruralnih područja prelaze u gradove u potrazi za boljim prilikama, odnosno boljim uslovima života. Kao posledica navedenog dolazi do povećanja broja stanovnika u gradovima, što povećava potražnju za stanovima, a istovremeno može uticati na smanjenje mogućnosti za izgradnju novih stanova zbog ograničenog prostora.
Sezonski faktori – Turistička sezona kao i početak nove školske godine mogu značajno uticati na cene iznajmljivanja stanova, posebno u gradovima ili regijama koje su popularne turističke destinacije ili imaju veliki broj studenata.
U gradovima koji privlače mnogo turista tokom praznika i tokom godišnjih odmora, cene iznajmljivanja stanova obično će biti više tokom vrhunca turističke sezone. Naime, turistička sezona može dovesti do povećane potražnje za privremenim smještajem, a time i do rasta cena. Vlasnici stanova mogu iskoristiti ovu situaciju kako bi povisili cene iznajmljivanja, jer turisti su spremni platiti veće iznose za boravak u blizini atraktivnih mesta. Iz navedenih razloga je sve popularnije izdavanje stanova “stan na dan”, što ima veliki uticaj na ponudu stanova. Ukoliko je ponuda stanova ograničena, cene iznajmljivanja mogu biti više.
Takođe, početak školske godine u gradovima sa većim brojem đaka i studenata, može dovesti do povećane potražnje za stanovima. Studenti se sele u gradove kako bi pohađali fakultete, što prouzrokuje povećanu konkurenciju za stambene jedinice. Kako bi iskoristili ovu povećanu potražnju, vlasnici stanova često podižu cene iznajmljivanja tokom tog perioda.
Sa druge strane, nakon završetka turističke sezone ili završetka semestra, potražnja za stanovima može opasti, što može dovesti do snižavanja cena zakupa. U tom periodu mnogi turisti odlaze, a studenti se vraćaja u rodne gradove, odnosno kući, nakon završene akademske godine, što za posledicu ima manju potražnju stanova.
Generalno, cene izdavanja stanova u velikim gradovima su jako visoke, već duži vremenski period i predstavljaju značajan novčani izdatak za većinu podstanara.
Poslednjih godina, posebno nakon početka rusko-ukrajinskog rata i značajnog priliva stranaca u velike gradove, može se reći da su ionako visoke cene zakupa, udvostručene. To se pre svega odnosni na uže gradsko jezgro i popularne gradske lokacije.
U odnosu na standard, ovako visoke cene zakupa su daleko iznad mogućnosti većine stanovništva. Polazeći od navedenog kao i činjenice da je sam proces iznajmljivanja stanova složen i zahteva dosta vremena i dobro poznavanje grada, možda je najbolja opcija potražiti pomoć profesionalnih agencija za nekretnine. Njihova stručna pomoć i poznavanje prilika na tržištu stanova znatno će vam olakšati pronalaženje adekvatne jedinice, jer cene zakupa u Srbiji najčešće nisu primerene standardu života i mogućnostima građana.